H οικονομική κρίση και η αρνητική ψυχολογία των καταναλωτών εξαιτίας του περιορισμού του διαθέσιμου εισοδήματος φαίνεται πως άγγιξε και τα ράφια των σούπερ μάρκετ τα οποία ίσως για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια θα καταγράψουν μείωση πωλήσεων που σύμφωνα με εκτιμήσεις θα αγγίξει το 3% για το σύνολο του 2010. Ενδεικτική εξάλλου της ανατροπής που συντελείται στις καταναλωτικές συνήθειες είναι η ανάπτυξη των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας (προϊόντα με τη φίρμα του σούπερ μάρκετ που τα διαθέτει) που καταγράφουν υψηλό ποσοστό αύξησης πωλήσεων σε αντίθεση με τα επώνυμα προϊόντα που χάνουν δυνάμεις. Πλέον ένα στα πέντε προϊόντα που μπαίνουν στο καλάθι του καταναλωτή είναι ιδιωτικής ετικέτας.
Πτώση πωλήσεων στα σούπερ μάρκετ και υπερμάρκετ
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Nielsen στο δεκάμηνο του 2010 (Ιανουάριος- Οκτώβριος) στο σύνολο της αγοράς σούπερ μάρκετ και υπερμάρκετ (συμπεριλαμβανομένης της Lidl) οι πωλήσεις σε όγκο παρουσιάζουν μικρή αύξηση 0,2% και σε αξία μείωση 1,4%. Εντύπωση προκαλεί η πολύ μεγάλη αύξηση στις πωλήσεις προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας που ανήλθε στο δεκάμηνο σε 8,7% (σε όγκο) και 5,9% (σε αξία). Αντίστοιχα στα επώνυμα προϊόντα το ίδιο διάστημα σημειώνεται μείωση 3,4% στις πωλήσεις τόσο σε όγκο όσο και σε αξία.
Για το σύνολο της χρήσης ο κ. Κωνσταντίνος Μαχαίρας Διευθύνων Σύμβουλος της Άλφα-Βήτα Βασιλόπουλος εκτιμά ότι η συνολική αγορά των σούπερ μάρκετ και υπερμάρκετ θα κλείσει το 2010 μειωμένη κατά 3% τόσο σε όγκο όσο και σε αξία. Σύμφωνα με όσα ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Μαχαίρας, η αγορά είναι αρνητική, σε σχέση με πέρυσι, σε όγκο και σε αξία και μάλιστα καταγράφεται αύξηση στις πωλήσεις προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας και πτώση στις πωλήσεις επώνυμων προϊόντων. Όπως εξηγεί ο κ. Μαχαίρας, τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας γνωρίζουν τα τελευταία χρόνια ραγδαία ανάπτυξη, καθώς ολοένα και περισσότεροι καταναλωτές εμπιστεύονται την ποιότητά τους σε συνάρτηση και με τη χαμηλότερη τιμή τους, αλλά και την εδραίωση της παρουσίας τους στα ράφια των σούπερ μάρκετ.
Στο ίδιο μήκος κύματος ο κ. Νίκος Καραγεωργίου Πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Βιομηχανιών Επώνυμων Προϊόντων σε δηλώσεις του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ επισημαίνει ότι η οικονομική συγκυρία και η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των καταναλωτών έχει οδηγήσει σε κάμψη της κατανάλωσης συνολικά. Ειδικότερα, παρατηρείται στο σύνολο της αγοράς σούπερ μάρκετ και υπερμάρκετ μείωση του τζίρου σε αξία που εκτιμάται να αγγίξει το 3 - 4% για το σύνολο του 2010.
Όπως διευκρινίζει ο κ. Καραγεωργίου στο δεκάμηνο του 2010, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ενώ ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 5%, τα είδη διατροφής σημείωσαν μείωση 1,8%. Σημειώνεται ότι είχαν απορροφηθεί όλες οι αυξήσεις στα τέλη καθώς επίσης και στην φορολογία που επιβλήθηκαν από την κυβέρνηση.
Σχολιάζοντας την αύξηση που σημειώνουν οι πωλήσεις των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας στο δεκάμηνο, ο. κ. Καραγεωργίου αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι οφείλεται κυρίως στην μείωση των εισοδημάτων του καταναλωτή. Το μερίδιο των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας στο σύνολο της αγοράς βασικών καταναλωτικών αγαθών αγγίζει το 16-17%. Αντίστοιχα το μερίδιο των επώνυμων προϊόντων ανέρχεται σε 83%. Ο καταναλωτής, συνεχίζει ο κ. Καραγεωργίου, εμπιστεύεται και αγοράζει επώνυμα προϊόντα που εξασφαλίζουν την καλύτερη σχέση αξίας προς την τιμή τους. "Ο καταναλωτής είναι ελεύθερος να αποφασίσει ποιο προϊόν θέλει να αγοράσει. Οι εναλλακτικές λύσεις είναι περισσότερες από ποτέ και ο καταναλωτής ανάλογα με τη διάθεση που έχει και τα χρήματα που θέλει να διαθέσει έχει τον τελικό λόγο" τονίζει ο κ. Καραγεωργίου.
Από την πλευρά του ο κ. Βασίλης Σπηλιώτης υπεύθυνος τμήματος αγορών της εταιρίας Βερόπουλος εκτιμά ότι η συνολική αγορά των σούπερ μάρκετ και υπερμάρκετ θα κλείσει το 2010 μειωμένη σε όγκο (ποσοστό 3- 4%) και σε αξία (ποσοστό 1 - 2%).
Ο κ. Σπηλιώτης μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ εντοπίζει μεγάλη στροφή των καταναλωτών στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας οι οποίοι αλλάζουν καταναλωτικές συνήθειες και προσαρμόζονται στα νέα οικονομικά δεδομένα. Ωστόσο αναφερόμενος στις εταιρίες επώνυμων προϊόντων επισημαίνει ότι γίνονται όλο και πιο "επιθετικές" στην αναπτυξιακή τους στρατηγική υιοθετώντας διαφορετικό πλάνο που περιλαμβάνει προωθητικές ενέργειες με στόχο την αύξηση του μεριδίου που χάνουν από τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.
Ένα στα πέντε προϊόντα που μπαίνουν στο "καλάθι" είναι ιδιωτικής ετικέτας
Όπως επισημαίνουν εκπρόσωποι της αγοράς, ο τομέας των τροφίμων αποτελεί την αιχμή των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας. Ελαιόλαδα, ζυμαρικά, ελιές, χυμοί, αναψυκτικά, τυριά, όσπρια, γιαούρτια, γάλα, μπίρα έχουν ιδιαίτερη ζήτηση. Από λοιπά καταναλωτικά αγαθά, τα προϊόντα ατομικής υγιεινής, το χαρτί υγείας, απορρυπαντικά πλυντηρίου, προϊόντα γενικού καθαρισμού κερδίζουν όλο και μεγαλύτερο μέρος της αγοράς.
Τη δυναμική των εν λόγω προοπτικών έρχεται να επιβεβαιώσει και έρευνα που πραγματοποίησε το Εργαστήριο Μάρκετινγκ του Τμήματος Μάρκετινγκ και Επικοινωνίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών με υπεύθυνο τον καθηγητή κ. Γ. Μπάλτα.
Η συντριπτική πλειονότητα του δείγματος, το 92,2% (από 84,4% στην περυσινή έρευνα) θεωρεί ότι τα προϊόντα ιδιωτικού σήματος έχουν καλύτερη τιμή από τα επώνυμα, ενώ στο θέμα της ποιότητας το 55,3% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι είναι προϊόντα ίδιας ποιότητας και το 40,6% κατώτερης ποιότητας.
Σχετικά με την ικανοποίηση των καταναλωτών από τα προϊόντα "ιδιωτικής ετικέτας", διαπιστώθηκε ότι δυσαρεστημένο είναι το 7,1% των ερωτηθέντων, ικανοποιημένο το 56,3% (από 47,6% στην προηγούμενη ετήσια μέτρηση), ενώ ούτε ικανοποιημένο αλλά ούτε και δυσαρεστημένο είναι το 36,6% του δείγματος (από 44% πέρυσι).
Και έχει ίσως ιδιαίτερη σημασία η διαπίστωση ότι οι αγοραστές τους δεν ανήκουν πλέον μόνο στα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα της ελληνικής κοινωνίας (μετανάστες και πληβειακά τμήματα εργαζομένων και συνταξιούχων) αλλά σε ευρύτερες οικονομικές κατηγορίες.
Σε ερώτηση ποιο ποσοστό των προϊόντων που αγοράζουν εκπροσωπούν τα προϊόντα ιδιωτικού σήματος προέκυψε ότι το μέσο ποσοστό είναι σήμερα 22%, δηλαδή το ένα στα πέντε προϊόντα που αγοράζουν είναι "ιδιωτικής ετικέτας" (από 20% στην προηγούμενη έρευνα).
Το ποσοστό αυτό επιβεβαιώνει τις υπάρχουσες εκτιμήσεις ότι οι πωλήσεις τους αντιστοιχούν στο 15% - 17% στον συνολικό κύκλο εργασιών του κλάδου των σουπερμάρκετ, αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι πωλούνται σε χαμηλότερες τιμές έναντι των επωνύμων. Το ποσοστό των καταναλωτών που δεν τα αγοράζουν καθόλου είναι μόλις το 15%.
ΑΠΕ- ΜΠΕ, Μαρία Τσιβγέλη