Η ψύξη των αντιδραστήρων παραμένει προς το παρόν πρώτη προτεραιότητα στον πυρηνικό σταθμό Φουκουσίμα Νταΐτσι. Aργότερα, όμως, οι Ιάπωνες θα χρειαστεί να αναλάβουν ένα δυσκολότερο, μακροπρόθεσμο έργο: τον καθαρισμό του εργοστασίου και της ευρύτερης περιοχής έπειτα από ένα πυρηνικό ατύχημα της ανώτατης κατηγορίας 7.
Όπως αναφέρουν ιαπωνικά μέσα, η εταιρεία Toshiba υπέβαλε πρόταση στην ιαπωνική κυβέρνηση που προβλέπει τον καθαρισμό των ραδιενεργών υλικών από το χώρο του εργοστασίου σε διάστημα μιας δεκαετίας. Άλλοι ειδικοί, όμως, θεωρούν το σχέδιο υπεραισιόδοξο και εκτιμούν ότι ο καθαρισμός θα απαιτήσει έως και έναν αιώνα.
Στο Τσερνόμπιλ, εξάλλου, όπου συνέβη το πρώτο πυρηνικό δυστύχημα κατηγορίας 7, οι μηχανικοί ξεκινούν τώρα την κατασκευή μιας νέας, γιγάντιας σαρκοφάγου πάνω από το εργοστάσιο, ενώ ο καθαρισμός του χώρου αναμένεται να διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι το 2065, δηλαδή για σχεδόν 80 χρόνια μετά την έκρηξη του αντιδραστήρα 4.
Το σχέδιο καθαρισμού στη Φουκουσίμα θα πρέπει να αντιμετωπίσει τρία κρίσιμα ζητήματα:
Το ραδιενεργό νερό: Η διαχειρίστρια εταιρεία Tepco αναγκάζεται να κρατά τα κτίρια των αντιδραστήρων πλημμυρισμένα με νερό, το οποίο κυλά έξω και λιμνάζει σε έναν ανοιχτό χώρο εντός του εργοστασίου. Δέκα χιλιάδες τόνοι νερού με χαμηλά επίπεδα ραδιενέργειας έχουν ήδη απορριφθεί στον ωκεανό, προκειμένου να δημιουργηθεί χώρος για περισσότερο νερό με περισσότερη ραδιενέργεια.
Αν το νερό που λιμνάζει στο εργοστάσιο περάσει στον υδροφόρο ορίζοντα, ο καθαρισμός του θα είναι αδύνατος.
Το ραδιενεργό νερό πρέπει επομένως να αντληθεί και να καθαριστεί από τη ραδιενεργή σκόνη. Ευτυχώς, οι μηχανικοί έχουν προηγούμενη εμπειρία: Στο ατύχημα του Θρι Μάιλ Άιλαντ των ΗΠΑ το 1979, χιλιάδες τόνοι νερού με καίσιο-137 γέμισαν το υπόγειο του εργοστασίου, όπως αναφέρει στο Nature.com ο Τζακ Ντε Βιν, πυρηνικός επιστήμονας που πέρασε έξι χρόνια αποσυναρμολογώντας το κτίριο του αντιδραστήρα 2, που υπέστη μερική τήξη.
Μερικούς μήνες αργότερα, ένα νέο σύστημα που κατασκευάστηκε επιτόπου άντλησε το νερό και το πέρασε μέσα από φίλτρα από ζεόλιθους που κατακρατούν το καίσιο. Καθαρισμένο σχεδόν πλήρως, το νερό αφέθηκε τελικά να εξατμιστεί σε μια γειτονική, ανοιχτή δεξαμενή.
Τα πυρηνικά καύσιμα και απόβλητα: Σχεδόν 1.000 τόνοι πυρηνικών καυσίμων και αποβλήτων βρίσκονταν μέσα στα κτίρια των έξι αντιδραστήρων την ώρα του σεισμού και του τσουνάμι της 11ης Μαρτίου.
Σύμφωνα με έκθεση της αμερικανικής Ρυθμιστικής Επιτροπής Πυρηνικής Ενέργειας (NRC), η οποία διέρρευσε στους New York Times, οι αλλεπάλληλες εκρήξεις στα κτίρια των αντιδραστήρων σκόρπισαν υλικά από τις δεξαμενές με τις εξαντλημένες ράβδους πυρηνικών καυσίμων. Η NRC εκτιμά επίσης ότι μέρος του ουρανίου στον αντιδραστήρα 2 διέρρευσε από το δοχείο αντίδρασης και έπεσε στο τσιμεντένιο δάπεδο, απειλώντας να το διαπεράσει και να φτάσει μέχρι τον υδροφόρο ορίζοντα.
Κανείς όμως δεν μπορεί να γνωρίζει πώς έχουν σκορπιστεί τα πυρηνικά καύσιμα, πριν μπουν στο χώρο ρομπότ με κάμερες για να χαρτογραφήσουν τα επίπεδα ραδιενέργειας. Αυτό όμως ίσως αργήσει να συμβεί: στο Θρι Μάιλ Άιλαντ, πέρασαν τρία χρόνια μέχρι να μειωθεί αρκετά η θερμοκρασία και η ραδιενέργεια και να κατέβει μια κάμερα στην καρδιά του αντιδραστήρα 2.
Επιπλέον δυσκολίες, επισημαίνει ο Τζακ Ντε Βιν, προκύπτουν από το γεγονός ότι οι αντιδραστήρες ζέοντος ύδατος της Φουκουσίμα είναι σφραγισμένοι με ένα γιγάντιο ατσάλινο κέλυφος, που μπορεί να σηκωθεί μόνο με γερανούς. Οι γερανοί που υπήρχαν στα κτίρια έχουν καταστραφεί, οπότε αναγκαστικά θα πρέπει να κατασκευαστούν νέοι επιτόπου.
Ραδιενέργεια στο έδαφος: ραδιενεργά ισότοπα, κυρίως καίσιο και ιώδιο, έχουν σκορπιστεί σε ακτίνα τουλάχιστον 30 χιλιομέτρων από το εργοστάσιο. Για να μην μείνει ακατοίκητη η περιοχή για πολλές δεκαετίες, οι αρχές θα μπορούσαν θεωρητικά να απομακρύνουν το ανώτερο στρώμα του εδάφους από όλη την περιοχή. Αρκεί βέβαια να μπορούν να καλύψουν το αστρονομικό κόστος και να βρουν τι θα κάνουν τις τεράστιες ποσότητες ραδιενεργού χώματος.
Ο καθαρισμός της Φουκουσίμα φαίνεται τόσο απαιτητικός και δύσκολος που ορισμένοι ειδικοί εκτιμούν ότι είναι πρακτικά αδύνατος: «Προτείνω να το σφραγίσουμε και να περιμένουμε εκατό χρόνια» δηλώνει ο Άλαν Τζόνσον, πυρηνικός φυσικός που είχε τεθεί επικεφαλής στην επιχείρηση καθαρισμού του Σέλαφιλντ, μια μονάδα επεξεργασίας πυρηνικών καυσίμων όπου σημειώθηκε το 1957 το χειρότερο πυρηνικό ατύχημα της Βρετανίας.
Διαφορετική γνώμη έχει όμως ο Τζακ ΝτεΒιν, βάσει της εμπειρίας του στο Θρι Μάιλ Άιλαντ: «Το να το σφραγίσουμε και να το αφήσουμε ως έχει μου φαίνεται πραγματικά κακή επιλογή» είπε.
ta nea
